خصلت اسیدی و بازی حل شونده ها
موادی که
در یک حلال 
توليد
مي كنند و
غلظت گونه
اسيدقوي حلال
را افزايش مي
دهند، در آن
حلال اسید
محسوب می شوند.
موادی
که در یک حلال می
گیرند و غلظت
گونه باز قوي
حلال را
افزايش مي
دهند، در آن
حلال باز
محسوب می
شوند. بعنوان
مثال اسید
استیک (
)
موقع حل شدن
در آب به
مولکولهای
حلال می
دهد و غلظت
گونه اسيدقوي
حلال (
)
را افزايش مي
دهد، از این
رو اسید استیک
در حلال آب یک
اسید محسوب می
شود، در
حالیکه
آمونیاک موقع
حل شدن در آب
از مولکولهای
حلال می
گیرد و غلظت
گونه بازقوي
حلال (
)
را افزايش مي
دهد، از این
رو آمونیاک در
حلال آب یک
باز محسوب می
شود.
اینکه یک
ماده در یک
حلال نقش
اسیدی یا بازی
داشته باشد،
تابعی از جنس
ماده و جنس
حلال است. مثلا
هیدروژن
کلرید در آب
اسید است، در
حالیکه
آمونیاک در آب
باز است. آب در
حلال آمونیاک
اسید است، در
حالیکه همان
آب در حلال
اسید
سولفوریک باز
است. بطور کلی
با افزایش
خصلت اسیدی یک
حل شونده و کاهش
خصلت اسیدی
حلال (افزایش
خصلت بازی
حلال) نقش حل
شونده بعنوان
اسید تقویت می
شود، در حالیکه
با کاهش خصلت
اسیدی یک حل
شونده و افزایش
خصلت اسیدی
حلال (کاهش
خصلت بازی
حلال) نقش حل
شونده بعنوان
باز تقویت می
شود. بعبارت
دیگر در یک
حلال ثابت، با
افزایش خصلت
اسیدی یک حل
شونده، آن حل
شونده بیشتر
رفتار اسیدی و
کمتر رفتار
بازی از خود
نشان می دهد و
بالعکس. از
طرف دیگر برای
یک حل شونده
ثابت، با
افزایش خصلت
اسیدی حلال،
حل شونده ها
بیشتر رفتار
بازی و کمتر
رفتار اسیدی
از خود نشان می
دهند و
بالعکس.
بعنوان مثال
خصلت اسیدی 
از 
بیشتر
است و
درحالیکه در حلال آب
نقش اسید را
ایفا می کند، در
حلال آب نقش
باز را ایفا
می کند.
بعنوان مثال دیگر
خصلت اسیدی 
از
آب بیشتر است
و درحالیکه
اسید استیک ()
در حلال آب
نقش اسید را
ایفا می کند،
همان اسید
استیک در حلال
اسید
سولفوریک نقش
باز را ایفا
می کند.
مثال: چگونه می توانید ادعای زیر را توجیه کنید؟
« بطور معمول موادی که در حلال آب اسید محسوب می شوند، در حلال آمونیاک هم اسید خواهند بود، اما موادی که در حلال آمونیاک اسید محسوب می شوند، ممکن است در حلال آب از خود خصلت اسیدی نشان ندهند یا حتی بعنوان باز عمل کنند»
*****
تمرین: اسید فسفریک در یکی از حلالهای: آمونیاک، آب و اسید سولفوریک از خود خصلت بازی نشان می دهد. آن حلال کدام است؟
*****
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
**************************************************
سایت: www.youngchemist.com
مولف: محمد شاهی
نظرات، پیشنهادات و انتقادات: chemistry.shahi@gmail.com
**************************************************
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||