اترها

اترها ترکیبات اکسیژنداری هستند که در آنها اتم اکسیژن بین اتمهای کربن قرار می ­گیرد. در واقع اترها ترکیباتی بصورت  هستند که منظور از   یا ، یک گروه آلکیل یا آریل (آروماتیک) است. اترها و الکلهای هم کربن فرمول مولکولی یکسانی دارند و ایزومر ساختاری یکدیگر هستند.

 

ایزومری اترها

ایزومری ساختاری در اترها با تغییر اندازه (تعداد اتمهای کربن) یا شکل گروههای  و  در اترها که بصورت  هستند، بوجود می ­آید.

مثال: ایزومرهای ساختاری برای اترها بفرمول  را رسم کنید.

حل:

 

*****

 

نامگذاری اترها

در نامگذاری آیوپاک، اترها بصورت آلکوکسی آلکان نامگذاری می ­شوند که در آن بخش هیدروکربنی کوچکتر بهمراه اتم اکسیژن متصل بعنوان یک استخلاف با نام آلکوکسی بر روی بخش هیدروکربنی بزرگتر متصل به اتم اکسیژن درنظر گرفته می­ شود. بعنوان مثال  متوکسی اتان نامیده می ­شود. در نامگذاری معمولی، اترها با آوردن نام گروههای هیدروکربنی متصل به اتم اکسیژن و سپس لفظ اتر مشخص می­ شوند. بعنوان مثال  متیل اتیل اتر نامیده می شود. درصورتیکه دو گروه هیدروکربنی یکسان باشند، از پیشوند دی استفاده می شود و نام گروهها یکبار ذکر می شود. بعنوان مثال  دی ­اتیل ­اتر نامیده می­ شود.

 

خواص فیزیکی اترها

اترها هیدروژن متصل به اتم اکسیژن ندارند و از این رو برخلاف ایزومرهای ساختاری خود، الکلها، نمی ­توانند با همدیگر پیوند هیدروژنی بدهند، اما می ­توانند با مولکولهای دیگر مثل آب پیوند هیدروژنی داشته باشند. از آنجائیکه اختلاف الکترونگاتیویته اکسیژن و کربن از هیدروژن و اکسیژن کمتر است، قطبیت اترها از الکلها کمتر است، اما بهرحال اترها هم ترکیباتی قطبی (ولو با قطبیت کم) محسوب می­ شوند. با توجه به مطالب یاد شده می­ توان فهمید که چرا دمای ذوب و جوش اترها از الکلهای هم کربن کمتر است، درحالیکه از آلکانهای هم کربن بیشتر است. بطور مشابه قابلیت انحلال اترها در آب از الکلها کمتر است، اما از آلکانها بسیار بیشتر است.

مشابه الکلها یا هر ترکیب آلی دیگر، با افزایش اندازه بخش هیدروکربنی دمای ذوب و جوش افزایش می ­یابد، در حالیکه قابلیت انحلال در آّب کاهش می­ یابد. با افزایش تعداد گروههای عاملی اتری() دمای ذوب و جوش و قابلیت انحلال در آب افزایش می ­یابد.

 

خواص شیمیائی اترها

اگرچه اترها نیز واکنشهای مخصوص خود را دارند، اما واکنشهای آنها به مراتب از ایزومرهای ساختاریشان، الکلها، کمتر است. بهرحال بررسی واکنشهای آنها از حوصله این بحث خارج است.

 

 

 

 

 

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

**************************************************

سایت: www.youngchemist.com

مولف: محمد شاهی

نظرات، پیشنهادات و انتقادات: chemistry.shahi@gmail.com

**************************************************

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||